Freelance web tasarımda projelendirmenin önemi

Yeni bir potansiyel müşteri size ulaştı, portfolyonuzu beğendiğini ve kendisinin de bir web sitesine ihtiyacı olduğunu söyledi. Yaptığınız ön görüşmede bir çok noktada prensipte anlaştınız. Artık yeni bir web sitesi işi almak üzeresiniz. Sıra proje kapsamı, proje süresi ve en önemlisi ödeme koşullarına  geldi. Bu noktada yapacağınız bir hata bütün ipleri müşteriye vermenize yol açabilir. Ödemeler gecikir ya da eksik yapılır, iş kapsamı genişletilir, ekstra işler çıkartılır, iş uzar, profesyonellikten uzaklaşıp hatır gönül işi devreye girer, karşı taraf sizi ciddiye almaz, müşteriniz olduğunu unutup patronunuz gibi davranmaya başlar, web sitesi biter, ödeme yapmadan elinizden alırlar… Bu durumla karşılaşmamak için ne yapmalısınız?

Freelance web tasarım pazarında sıkça karşılaşılan bu duruma karşı, işin en başından önlem almanın bir yolu var: Projelendirme. Henüz çalışmaya başlamadan müşterinin karşısına web sitesinin kapsamı, özellikleri, alt yapı ve teknik detayları,  ödeme ve iş takvimini içeren bir proje teklifi ile çıkmak; hem harcayağınız emek ve zamanın karşılığında güvenceniz olacak, hem de müşterinize karşı profesyonel ve güven veren bir başlangıç olacaktır.

Projelendirme nasıl yapılır ve nelere dikkat edilmelidir?

Ben projelendirme yaparken genelde 3 bölüme ayırıyorum:

1. Projenin tanımı

2. Proje kapsamı ve özellikleri

3. İş ve ödeme takvimi

“Genelde” diyorum çünkü farklı projelere göre farklı ana başlıklar dahil olabiliyor. Ama genel olarak bu 3 ana başlık, hem müşteri hem sizin açınızdan yeterli olacaktır.

1. Projenin tanımı

Projelendirmenin ilk adımı mutlaka projenin tanımı olmalı. Projeyi teknik detaya girmeden ana hatları ile tanımlayın, bunu yaparken müşterinin sizden ne istediğinden tam olarak emin olun. Daha ilk adımda müşterinin aklında soru işareti oluşturmamaya özen gösterin. Kendisinin sizden ne istediğini anladığınızı ona kanıtlayın. Daha sonra projenin özelliklerini ve teknik detaylarını belirlemek için 2. bölüme geçebilirsiniz.

2. Proje kapsamı ve özellikleri

Projelendirmeyi yaparken, müşteriye sunacağınız en önemli bölüm projenin içeriği ve özellikleridir. Projeyi iyi analiz ettikten sonra, kapsamını belirleyerek müşterinizin ileride sizden isteyeceği fazladan iş yüküne karşı kendinizi garanti altına almış olursunuz. Müşteri açısından baktığımızda ise; web sitesinin sahip olacağı bütün özellikleri tüm hatlarıyla sunarak, ‘ne yaptığını bilen, işinin uzmanı’ imajını müşterinize göstermiş olursunuz. Bu, daha teklif aşamasındayken müşterinize karşı güven verici bir hareket olur.

Bu bölümde, arayüz tasarımından başlamak üzere web sitesinin hazırlık aşamaları, sitenin tamamlandıktan sonra sahip olacağı tüm özellikler, hangi alt yapı ve programlama dillerinin kullanılacağı, ortalama sayfa sayısı, dil seçenekleri, tarayıcı uyumluluğu gibi detayları listeyebilirsiniz. Tabii bunu yaparken, müşterinin anlamayacağı çok fazla teknik detaya girmemeye, özellikle de yapacağınız işi fazla göstermek için abartıya kaçmamaya özen gösterin. Müşterinin aklını çok karıştırmak işi kaçırmanıza neden olabilir.

3. İş ve ödeme takvimi

İş takvimi hazırlamak bence projelendirmenin en zor bölümü. Proje aşamalarının her biri için bir süre belirlemek, hangi aşamanın ne kadar zamanınızı alacağını kestirebilmek başlarda gerçekten zor oluyor. Ama işinizde deneyim kazandıkça bu konuda kendinize güveniniz artacak, karar vermekte eskisi kadar zorlanmayacaksınız. Daha önce fiyatlandırma ile ilgili Freelance web tasarımda fiyatlandırma stratejisi başlıklı bir makale yazmıştım. Okumanızı tavsiye ediyorum. Çünkü bu bölümde nasıl fiyatlandırılması gerektiğinden bahsetmeyeceğim. İş takviminde proje süresine odaklanmak istiyorum.

Diğer önemli bir husus ise; işi almak için siteyi yapabileceğinizden daha kısa sürede bitirebileceğinizi iddia etmeyin. Tam tersine, eğer bu işte yeniyseniz; toplam süre için tahmin ettiğinizin birkaç gün fazlasını yazın. Çünkü projenin herhangi bir anında hiç hesapta olmayan aksaklıklar ve gecikmeler yaşanabiliyor.

Standart kurumsal tanıtım siteleri için, iş takvimini genel olarak 3 ana sürece ayırmak benim işime geliyor şahsen. Ve ödeme planını 1/4, 1/4, 1/2 şeklinde 3 bölüme ayırarak her sürecin öncesinde talep ediyorum.   Böylece, projenin tüm aşamalarında kendimi ve projeyi garanti altına alıyorum.

Arayüz tasarımı: Sitenin ana sayfasını tasarlayacağınız bu zaman dilimi zorlu bir süreçtir. Bu süre sonunda müşteriyi memnun etmek için; kurumsal kimlik ve tipografi bilginiz ile tasarım deneyiminizi ve uzmanlığınızı konuşturmanız gerekecektir. Bu nedenle iş takviminin ilk zaman dilimini doğru belirleyin (Ben genelde sadece ana sayfa tasarımı için en az 3 gün süre istiyorum). Ana sayfayı bitirdikten ve müşteriyi memnun ettikten sonra alt sayfa tasarımları için ayrıca süre belirleyebilirsiniz. Bu sürecin başında toplam fiyatın 1/4’ünü talep edebilirsiniz. Miktar küçük olduğu için, müşteri büyük ihtimalle işe başlarken ödeme yapmayı kabul edecektir.

Html kodlama (ve arayüz giydirme):  Html kodlama daha çok zamanınızı alacak olsa da, tasarım aşamasından alnınızın akıyla çıktıktan sonra, daha stressiz ve daha özgür bir süreç sizi bekliyor. Kurumsal tanıtım sitelerinde Html & CSS kodlama için ortalama 2 hafta yeterli oluyor bana. Eğer sitenin PHP, ASP ya da ASP.NET gibi bir alt yapısı olacak ise, arayüzü ve Html kodlamayı bu yapıya giydirmek için ihtiyacınız olan zaman da bu sürece dahil olacaktır. Bu nedenle, bu aşama için belirleyeceğiniz sürenin size yeteceğinden emin olun.  Toplam fiyatın 1/4’ünü, bu aşamaya başlamadan önce talep etmeyi unutmayın.

Projenin test yayını ve teslimatı: Web sitesini bitirdikten sonra müşteri ile birlikte gerçekleştireceğiniz test yayın süreci için 3 gün yeterlidir. Tüm siteyi müşteriye çalışır halde gösterdikten ve test ettikten sonra, teslim etmeden önce ödemenin geri kalan kısmının tamamını talep edin. Bu aşamada önemli bir hatırlatma ise; test yayınını mümkünse kendinize ait bir web alanında (sunucuda) gerçekleştirin.

Sonuç olarak;

Bütün bu anlattıklarımı dikkate alarak hazırlayacağınız bir proje teklifi, yasal ve hukuki kapsamı çok net olmayan bir çalışma şeklinde harcadığınız emeğin ve zamanın karşılığında size daha yolun başından itibaren bir çeşit teminat olacaktır.