Freelance çalışanların yasal sorumlulukları – 3

Freelance çalışanlar olarak yasal sorumluluklarımızla ilgili hazırladığım yazı dizisinin 3. ve son bölümüne geçmeden önce, daha önceki 2 bölümü okumayanlara, önce 1. bölüm ve 2. bölümü okumalarını tavsiye ediyorum. İlk iki bölümde; gelir vergisi ödeme zorunluluğu, müşteriye fatura kesme, şirket kurma, şirket kurmadan sigortalı olma gibi bir çok freelance çalışanın aklına takılan sorulara cevap bulmaya çalıştım. Son bölüme geçmeden önce, bu yazı dizisini hazırlamamda bana büyük yardımı dokunan, sorduğum bütün sorulara özenle ve sabırla cevap veren, beni sıkılmadan dinleyen mali müşavir arkadaşma teşekkür ederim:)

Bu bölümde üstünde durmak istediğim asıl konu, freelance web tasarımcıların müşteri ile aralarında yaptıkları sözleşmeler olacak. Sözleşmenin geçerliliği, hazırlanırken nelere dikkat edileceği gibi önemli noktalara değineceğiniz. Ama hemen öncesinde, önceki bölümlere bağlı olarak son bir soruya cevap vererek bu bölümün ana konusuna geçiş yapalım.

Başka bir şirket üstünden fatura kesmek

Freelance çalışanların, müşteri fatura istediğinde ilk başvurduğu yol, genellikle başka bir şirket üstünden fatura kesmek oluyor. Bu durum o kadar yaygın bir şekilde kullanılır hale gelmiş ki artık insanlar yasal olup olmadığını sorgulamıyor bile. Çünkü taraflara göre, ortada yapılan bir iş, ödenen bir ücret ve stopaj veya  KDV farkı ödenerek kesilen bir fatura var. Aslında dışardan bakıldığında her şey yasal görünüyor. Sonuçta bir vergi kaçırma söz konusu değil. Ama göz ardı edilen bir durum var. Yasalara göre faturada yer alan isim, bir ürünü veya hizmeti yasal olarak ortaya çıkaran isim olarak değerlendirilir. Başka bir şirket üstünden fatura kesilirse, müşteri ile aranızda yaptığınız sözleşmenin faturayı kesen şirket üzerinde yaptırımı olmaz. Çünkü sözleşmede yer alan imzanızın, faturada adı geçen şirketi yasal olarak temsil etme yetkisi bulunmamaktadır. Bu da aslında yasal olmayan bir durum oluşturur. Bu durumda, müşterinizle aranızda geçmesi muhtemel olan bir anlaşmazlıkta, müşteriniz yasal hakkını iddia etmek istediğinde kendisini zor durumda bırakmış olursunuz. Haliyle, müşteriniz tarafından bir nevi dolandırıcılık olarak değerlendirilip, itibarınızın olumsuz olarak etkilenmesine neden olacaktır. Aynı zamanda faturada adı geçen şirketi de zor durumda bırakmış olacağınızı da hatırlatmak istiyorum. Sonuç olarak, özellikle sözleşme yaparak aldığınız işlerde başka bir şirket üstünden fatura kesmekten kaçınmalısınız. Bunun yerine, yazının bir önceki bölümünde bahsettiğim gider pusulasını tercih etmeniz  her yönden daha doğru ve “yasal”dır.

Freelance işler genellikle (biraz da zorunluluktan) karşılıklı güvene dayalı olarak yapıldığı için bir çok projede çeşitli sorunlarla karşılaşmak kaçınılmaz oluyor. Neredeyse yapılan işlerin tamamında müşteri ile aranızda yaşanan anlaşmazlıkların iki ana konusu “zaman” ve “para” ile ilgilidir. Söz konusu zaman ve para iken, iki taraf da elinde bir dayanak olmasını istiyor, haklı olarak. Müşterinizle anlaşmazlığa düşmemek için veya düştüğünüzde en temiz ve kolay yolla çözüme kavuşturabilmeniz için, işi alırken mutlaka aranızda bir sözleşme yapmanız iki taraf için de en geçerli dayanak olacaktır.

Bu noktada bir çok freelance çalışanın aklına takılan sorulara cevap verebilmek için; sözleşmenin maddeleri, sözleşmenin geçerliliği ve hazırlarken nelere dikkat edilmesi gerektiği gibi önemli konulara değinmekte fayda var.

Freelance çalışırken yaptığımız sözleşmeler geçerli mi?

Freelance çalışanların en çok sorduğu sorulardan biri de sözleşmelerin geçerliliği ile ilgili. Her iş alanında olduğu gibi freelance çalışma hayatında da yapılan sözleşmelerin geçerliliği her zaman bakidir. Sözleşmelerin hem çalışana hem de müşteriye getirdiği yükümlülükler ve yaptırım gücü, verilen hizmetin bütün aşamalarında ve teslimatında (hatta teslimat sonrasında bile) daha sağlıklı ve sorunsuz bir sürecin işlemesini sağlar. Müşterinizle aranızdaki anlaşmazlık sonucu, alacak davası açma ve icra takibi yapma haklarına sahip olursunuz.  (Müşterinizin de aynı haklara sahip olduğunu unutmayın). Tabii ki bütün bu yasal haklara sahip olmanız için, sözleşmeyi hazırlarken dikkat etmeniz gereken çok önemli maddeler ve bilmeniz gereken iş kanunları var. Aksi takdirde yanlış ve eksik hazırlandığı için yasal haklarınızı korumayan bir sözleşmenin hiç bir geçerliliği olmaz. Bu nedenle, önce sözleşme hazırlarken nelere dikkat etmemiz gerektiğine bir bakalım.

Sözleşme hazırlarken dikkat etmeniz gereken önemli hususlar

Freelance işler için yapılan sözleşmelerin geçerliliği için, olmazsa olmaz ana başlıklar vardır. Eğer sözleşmeyi kendiniz sıfırdan hazırlayacaksanız önce bu ana başlıkları oluşturmanız, daha sonra maddeler halinde bu başlıkların içeriğini oluşturarak sözleşmeyi hazırlamanız gerekiyor. Bu bölümler elbette yapılan işin türüne göre değişiklik gösterebilir. Ben doğal olarak freelance web tasarım için bir sözleşmede yer alması gereken ana başlıkları sıralamak istiyorum.

Sözleşmede yer alması gereken ana başlıklar:

  • Sözleşmenin konusu ve tarafların tanımı
  • Çalışanın yükümlülükleri
  • Müşterinin yükümlülükleri
  • Hizmet süresi ve ödeme şartları
  • Sözleşmenin iptali
  • Sözleşmenin onayı
  • Müşterinin ve çalışanın imzası

Dediğim gibi yapılan işin türüne göre bu başlıklar değişik gösterebilir ya da azalıp çoğalabilir. Tercihe göre de, örneğin “sözleşmenin iptali” başlığını “sözleşmenin yenilenmesi ve iptali” olarak değiştirip içeriği genişletebilirsiniz. Ayrıca sözleşme onayı başlığında mutlaka ilgili iş kanunlarına, yetkili mahkeme ve icra dairelerine yer vermeniz, sözleşmenin yasal geçerliliği için daha sağlıklı olur. Bu konu ile ilgili bir avukattan destek almanız sizin yararınıza olur.

Bütün başlıkların alt maddelerinden tek tek söz etmek yerine, aşağıda verdiğim linkten örnek sözleşmeyi indirerek incelemeniz daha iyi olur diye tahmin ediyorum. Hasan Yalçın, Tasarımcının El Çantası adlı blogunda hem web tasarımcılar, hem de yazılımcılar için çok iyi iki sözleşme örneği düzenlemiş ve paylaşmış. Aşağıdaki linkten indirebilir ve kendinize göre düzenleyerek kullanabilirsiniz.

FREELANCE WEB TASARIM İÇİN SÖZLEŞME ÖRNEĞİ>>

Ama şunu unutmamanız gerekiyor ki, yaptığınız işe göre en doğru sözleşmeyi mutlaka bir avukata danışarak hazırlamalısınız. Ya da en azından, sözleşmeye son halini avukat yardımı ile vermelisiniz. Eğer çevrenizde tanıdık bir avukat varsa elinizdeki sözleşmeyi incelemesini isteyebilirsiniz. Bunun için sizden ücret isteyeceğini çok da sanmıyorum açıkçası:)

SONUÇ

Hali hazırda freelance çalışanlar ya da gelecekteki planını freelance çalışacak şekilde yapanların istemeden suçlu ya da mağdur durumuna düşmemesi için, yasal olarak freelance çalışmanın koşullarından ve sorumluluklarından haberdar olması gerekiyor. Bu konuya ışık tutmak için, freelance çalışanların yasal sorumlulukları başlığı ile 3. bölüm olarak yayınladığım yazı dizisini hazırlarken yaptığım araştırmalarda, ben de sizinle birlikte aklıma takılan bir çok soruya cevap buldum. Yazdıklarımın bundan sonraki çalışma hayatınızı olumlu yönde etkileyeceğini umuyorum.

Son olarak, konuyla ilgili eksik ya da yanlışlarımın olduğunu düşünürseniz, yorum olarak bildirmeniz hepimiz için faydalı olacaktır.

9 Yorum
  • v p
    Ağustos 28, 2010

    Emeğinize teşekkür ediyorum benim aklımdaki bir çok soruya da
    yanıt vermiş bulunmaktasınız.
    İyi çalışmalar.

  • webmaster seo
    Ağustos 29, 2010

    hocam çok yararlı bilgilerdi dizi olarak ama şahıs şirketinin kurulumu vergilendirmesi vb. konularda daha net açıklamalar bekliyorum açıkçası.

  • unity100
    Haziran 25, 2012

    Cok guzel bir yazi dizisi. Ama yurtdisina yapilan islerle ilgili hicbir sey yazmamissiniz. Yurt disina bir is yapildigi zaman, bu is nasil beyan edilecek ve vergilendirilecek ? 

  • Dr Seckin
    Eylül 2, 2012

    Freelance çalışacak kişi halihazırda SGK emekli maaşı alıyorsa vergilendirme ve yükümlülükler nasıl olacaktır?  Bu arada emekli maaşı kesilmeden freelance çalışmak mümkünmüdür?

    Cevabınız için şimdiden teşekkür ederim.

    • Ozd Tasarım
      Ekim 5, 2012

      Halihazırda SGK emekli maaşı alıyorsanız ve kendi adınızdan fatura düzenliyorsanız (yani kendi adınıza fatura düzenliyorsanız), SGK’nın bu konuda yasal zorunlulukları ve yaptırımları olacaktır. Bu konuda bir muhasebeci ya da mali müşavir ile görüşmeniz daha doğru olur.

  • gg
    Ekim 4, 2012

    Merhaba, ben yasal bir freelance’ci olarak illustrasyon ve grafik tasarımı işleri yapıyorum. Yakın zamanda bana bir işverenim kendi adıma fatura kesersem işlerimin altına ismimi koyamayacağımı ve portfolyoma ekleyemeyeceğimi söyledi. Bu konuda bir yanlışlık seziyorum, beni bu konuda bilgilendirebilir misiniz?

    Şimdiden teşekkür ederim.

    • Ozd Tasarım
      Ekim 5, 2012

      Merhaba, kendi adınız (yani şahıs şirketiniz) üzerinden fatura kestiğiniz işlerinizin altına tabii ki kendi isminizi koyabilirsiniz. Ama benim anlamadığım, “işverenim” derken patronunuzu kastetmiyorsunuz değil mi? çünkü freelance çalıştığınızı söylüyorsunuz. Başka bir şirkete dışarıdan freelance destek mi sağlıyorsunuz? Yoksa “müşteri” mi demek istediniz? Ortada bir yanlış anlama var 🙂 Sizi yanlış bilgilendirmemek için daha net açıklama yaparsanız, size daha sağlıklı cevap verebilirim.

  • beşiktaş
    Mart 12, 2013

    kolay gelsin,yazı serinizi ilgiyle okudum,benim de size bir sorum olacak,ilgilenirseniz-cevaplarsanız memnun olurum.ben yurtdışından ürün-ürünler getirtiyorum ve bunları Türkiye’de satıyorum.kendime ait internet sitesi üzerinden satışları yapmam için ne gibi yasal bir çalışma yapmam gerekiyor.home ofis şeklinde çalışmam mümkün mü.ve internet sitem üzerinden satacak olduğun ürünlere fatura kesmem gerekiyor mu?cevaplarsanız memnun olurum…

  • ziya
    Haziran 21, 2013

    Yazıyı çok beğendim, ben 3d modelleme yapıyorum, uzun süre şirketlerde çalıştıktan sonra şuan freelance çalışmaya başladım henüz benden fatura isteyen müşteri olmadı Sanırım küçük meblağlar olduğu için ve genelde yakın çevreme yaptığım için ama bu yazı dizisine rastlayınca çok şaşırdım hiç düşünmemiştim yasal olarak bir sorumlukluk var tabi, kimse suçlu durumuna düşmemek istemez.

    Benim merak ettiğim şahıs şirketi nedir. Kusuruma bakmayın bu işlerden hiç anlamam şuan sigortasız çalışıyorum, şahıs şirketi ve kendi adına fatura nedir merak ettim birde GİDER PUSULASI nın tam işlevi nedir. Bunu istemelimiyiz karşı tarafa bunun külfeti olacak mı. Olursa yapmaya yanaşır mı. Ne çok soru çıktı bir anda, cevaplanır mı bilmiyorum,

    Saygı ve Sevgilerimle..

Yanıtla